Dae pa ngani sarong semana matapos na ianuncio kan DA na igua nang African Swine Fever sa Calolbon, Virac, Bato, San Miguel y Viga, mati na an efecto caini sa mga paratienda asin paraataman nin orig.
Viernes pa sanang banggui pakaluwas kan bareta, igua nang nag-arapura magpabuno kan saendang mga ataman.
Habo daa cotana kan provincial veterinarian an pagpabuno kan mga orig sa limang banwaan, alagad masakit man bawalan an mga tawo na bunoon an mga orig lalo na kung tagama na ini na panghanda sa feche 24.
Igua ngani daang nagbuno nin sadiri niyang orig na an pabakal na sana ciento cincuenta an kilo, makabawi man lamang sa ginastos na bahog.
Saro pa, dae pa man nin orden na gadanon y ilubong an mga orig. Harimbawa man na igua, siguradong bubunoon an mga daracula nang orig bago pa man ini kuahon nin gobyerno ta lugi an paraataman sa bayad kan gobyerno na cinco mil cada orig.
Caya kung igua man na itada an mga gaataman, iyo itong mga litson pa o caya mga gasuso pa sa pakal, Maganancia pa sinda sa litson pero lugi sa gasuso ta daeng bayad.
Uya na kaipuhan an liderato kan mga alcalde y capitan.
Kung bawal maglaog o luwas an orig, kinarne man o buhay, dapat dae puede. Bawal na an mga pakihuron arog caidto. Dapat man na dakupon na an mga parabono o parasimber na marason sa checkpoint na isi na ini ni mayor.
Kung noarin man maseryoso an LGU, pulis asin barangay sa mga checkpoint na ini, maisihan ta paka Pasko ta sa ngonian an nasa isip kan mga ini su handaon asin inumon.
Igua man nin ventaje kung harimbawang maubos na an orig sa limang banwaan o caya sa bilog na isla.
Enot, mawara na an ASF ta dae nang maolakitan.
Icaduwa, mabawasan an aatakehon sa puso ta manok, carbaw, sila y gulay na sana an isila sa humay.
Icatolo, mabawasan man an nagcacaigua nin bato sa ginhawa, ta dae nang minudencia, katoy, baga y iba pang lamanloob na pulutanon.
Icaapat y ultimo, mapalakpak an mga kanatad nin paraataman nin orig, na bakante na an mga tangkal, dae nang odo na hangopon, he! he! he!
*****
Segun sa mga marigmat an mata, itunong na daa an pagtaltag nin relief goods na pagcaon arog kan bagas, sardinas, corned beef, kape, asucar, asin iba pa.
Baad magin kagidon an mga recipiente sa sobrang pagcaon nin delata, atang sumo-sumong pirme.
Cotana, sunodon man kan mga parapanao an plano nin gobyerno provincial na an italtag mga yero o plywood na pangtapal sa atop o lanob kan mga nauyagan nin harong.
Reparohon sana tabi na COA asin an mga kimotan kung tama an presyo kan binakal na yero o plywood ta tibaad pag delinsyahan naman kan mga nanunungdan.
*****
Duwang aldaw na sana Pasko na.
Kung dae kamo matubod sa pangapodan ni Pay Digong asin an DOH na dae ngona mag-Christmas party por sobre ta sige naman an dacul ning kaso nin COVID-19 sa isla, bahala kamo.
Kan Lunes, sarong familia (ama, ina asin aki) sa Virac an confirmadong naolakitan kan helang, kasabay man kan sarong taga-Cabugao, Bato. An hinarean kan helang, saro man sanang tawo na kaopisina kan aki asin taga-Cabugao.
Kung gusto niyo man madagdag sa listahan kan ciento veinte cincong kaso sa Isla Maogma, bahala kamo.
An dapat sanang saboton, pagkadinaring maolakitan kan virus, na puedeng makua sa pakihampang sa positive na daeng pakilabot, pagbisa, pakiistoryahan, ilinoman asin iba pang actividad na daeng physical distancing.
An masakit ta kung ika igua nang COVID, dae na yan mahari sa ginhawa mo, sabi sa research. Mabarik ta mabarik an helang hanggan sa ginhawa mo na an mangluya.
*****
Sa pakikaon sa 24, magluway-luway sana kita sa paghabhab.
Sapaon nin marinas an humba, lechon kawali, magisip na panit, hamon (kung igua), sila (kung kaya pa mabakal), asin iba pang kaipuhan gilingon sa kimot.
Luway sana an kuhit, ta igua pang makaon pagkaaga.
Mag-inom nin dacul na tubig tanganing pagmata, dae ka abuton nin sarong oras sa trono…